برنج درونگر یا طارم درگز

برنج درونگر (Dorungar) یا درگز همان برنج طارم درونگر است. این برنج در کنار رودخانه دائمی درونگر که از کوههای منطقه حفاظت شده تندوره سرچشمه می‌گیرد و نهایتاً در پشت سد درونگر ذخیره شده و سرریز آن از شمال درگز و کلات گذشته و در مواقع بارندگی شدید و سیل وارد ترکمنستان می‌شود و گاهاً به کانال قره‌قوم می‌ریزد.

دهستان درونگر (Dorungar) بخش نوخندان شهرستان درگز از استان خراسان رضوی است و در غرب بخش کلات قرار دارد.

از آنجایی که اقلیم این منطقه تا حدودی شبیه اقلیم غرب دریای خزر است می‌توان انتظار داشت که محصولاتی مشابه داشته باشند. اقلیم درگز از یک سو تحت تأثیر کوههای بینالود و کوههای هزار مسجد و از سوی دیگر از بیابانهای ترکمنستان و از سوی غرب از دریای خزر تأثیر می‌پذیرد.

مزرعه برنج (شالیزار) دهستان درونگر
مزرعه برنج (شالیزار) دهستان درونگر – سال 1403

برنج خیز بودن منطقه درونگر را مشابه میانه‌ می‌دانند. دره درونگر نظیر میانه آذربایجان تا حدودی تحت تأثیر رودخانه دائمی درونگر مرطوب است.

رودخانه درونگر از سرچشمه‌های متعددی تغذیه می‌شود تا در دشت درونگر و درگز پهن می ‌شود. برنج درونگر برنجی مرغوب است و عطر و طعمی البته نه در حد مناطق مرطوب شمال ، اما در حد برنج علی‌کاظمی میانه دارد.

برنج درونگر از لحاظ تیپ کاملا با برنج کلات شباهت دارد و از یک خانواده هستند. می دانیم که کلات ، همسایه شرقی درگز است و بنابراین این شباهت عجیب نیست.

رودخانه دائمی درونگر

این رودخانه از کنار جاده 224 (جاده قوچان درگز) می‌گذرد و بیشتر مسیر رود کوهستانی است. سرچشمه رود حیات بخش برنج پرور منطقه حفاظت شده تندوره است. مسیر غالب این رود غرب به شرق است و سرشاخه های آن در دامنه شمالی کوههای هزار مسجد (زون کپه‌داغ – کوه الله‌اکبر) و میان دره های زیبای مملو از درختان ارس سرچشمه دارند.

درخت ارس 700 ساله
درخت ارس 700 ساله در منطقه حفاظت شده تندوره

پیش از دره درونگر یا زودرونگر دره معروف شمخال است که بیش از 1500 متر ارتفاع دارد و یکی از سرشاخه‌های درونگر است. این بخش رود ، پس از گذشتن از دره درونگر به جاده 224 میرسد در کناره جاده به سوی شمال منحرف شده از روستاهای محمدتقی بیک ، کلاته احمدآباد ، شیخ‌ها ، تگن ، سنگ سوراخ (کنار مرز ایران و ترکمنستان و ایستگاه آب‌سنجی رود درونگر) و چندین روستای دیگر به دریاچه 120 هکتاری سد درونگر میریزد و بعد وارد دشت نسبتاً مرتفع درگز (حدود 500 متر از سطح دریا) می‌شود. رود از نوخندان رد شده و در شمال درگز با پهن شدن در دشت در اغلب طول سال محو می‌شود. این رودخانه بیش از 1200 هکتار شالیزار برنج منطقه را مشروب می‌کند. اقلیم رودخانه و حوزه آبریز بیش از 1000 کیلومتر مربعی آن از ارتفاع حدود 2000 متر شروع شده و تا ارتفاعات زیر 500 متر ادامه دارد و اقلیم نسبتاً متنوعی خصوصاً از جهت تنوع گیاهی و محصولات کشاورزی و باغی را ایجاد می‌کند.

طول رود تا ایستگاه آبشناسی ۸۰ کیلومتر است و حوزهٔ آبریز آن ۱۰۰۹ کیلومتر مربع و مقدار متوسط آب آن ۱/۱۰مترمکعب در ثانیه است.

 

منابع: