آب مورد نیاز باغ علاوه بر اندازه باغ و نوع درخت به اقلیم نیز وابستگی کامل دارد. در ادامه مثالهایی از باغهای گوناگون در اقلیم‌های متفاوت ارائه می‌شود. طبیعی است که حتی در یک اقلیم نوع خاک هم در مصرف آب مؤثر است. اما در این نوشتار سعی ما این است که خاک مناسب برای یک درخت معیار محاسبات باشد. هدف از این مقاله ایجاد مرجع اطلاعاتی برای طراحی منبع تأمین آب و همچنین در نظر گرفتن ذخیره لازم برای باغ است.

محاسبات سرانگشتی دبی آب به روش جت

روشهای ساده زیر برای تبدیل احاد مختلف حجم آب خروجی بر اساس قطر لوله و فشار (پرتاب) آب استفاده می‌شود. برای استفاده از این روشها نیازی به دانش گسترده نخواهیم داشت و کشاورز می‌تواند به سرعت محاسبات را انجام دهد.

در این روش برای اندازه‌گیری از گونیای فلزی یا چوبی L شکل که بازوی کوتاه آن دارای طول ثابت یک فوتی (12 اینچ) یا ۳۰.۴۸ سانتی متر و ضلع بلند آن ۱۰۰ تا ۱۵۰ سانتی متر باشد استفاده می‌شود. بازوی بلند گونیا بر روی لوله افقی مماس شده و انقدر جابجا می کنیم تا نوک بازوی کوتاه با سطح رانش آب تماس یابد. در این حالت با قرائت طول خط کش یعنی فاصله افقی پرتاب آب و با دانستن قطر لوله ،آبدهی با استفاده از رابطه زیر محاسبه می شود.

Q=0.02 x X x D²

• Q – دبی آب بر حسب لیتر درثانیه
• D- قطر لوله آبده برحسب اینچ
• X- طول پرتاب آب برحسب سانتی متر

اندازه گیری دبی آب در لوله افقی و نیمه پر

در صورتی که آب به طور نیم پر در لوله جریان داشته باشد رابطه بالا به صورت زیر خواهد بود

Q=0.02 x L x D² x Df/D

• Df قسمت پر لوله   D قطرداخلی لوله  آبدهی

اندازه گیری دبی در لوله قائم

در صورتیکه لوله آبده به صورت قائم قرار گرفته باشد ارتفاع آب از لبه کناری لوله اندازه گیری شده مقدار دبی از رابطه زیر محاسبه میگردد.

Q= 0.02 x D² x √H

•  H ارتفاع آب برحسب سانتی متر

وقتی لوله پر باشد و در صورتی که افت ارتفاع به 12 اینچ نرسد یا بیشتر باشد می توان از فرمول زیر استفاده کرد.

Q= (0.0174 x d² x X) / √Y

• 

  کلیه اندازه ها در این فرمول بر حسب سانتی متر است.

• d قطر لوله بر حسب سانتی متر است
• Y افت ارتفاع دلخواه آب در طول L است.

منابع:

• اندازه گیری آبدهی چاه به روش جت- چاه‌نگار
• محاسبه دبی پمپ آبهای زیرزمینی مرکز مطالعات آبهای زیرزمینی آمریکا به روش تراجکتوری

باغ انار

این باغ نمونه یک هکتار وسعت دارد در زمینی به ابعاد 150 متر در 70 متر در اقلیم شرق مازندران احداث شده است. بارش منطقه 600 میلی متر در سال است.

سهم این زمین از بارش آسمانی در مجموع و در طول سال 6300 متر مکعب است. انارهای پاکوتاه را می توان به فاصله 4×4 کاشت. لذا در این زمین می‌توان 36 ستون و 16 ردیف درخت کاشت و به عبارتی زمین 570 تا 600 درخت ظرفیت دارد.

سه روش آبیاری برای این زمین در کشور ما مرسوم است.

• روش کرت – با مصرف 15000 متر مکعب در دوره رشد 17 هفته

انار آب لازم برای درختان بالغ، بر اساس اطلاعات موجود در سالهای خشک در روش جوی و پشته حدود 15000 متر مکعب در هکتار در دوره 17 هفته ای رشد (از اواخر اردیبهشت تا اواخر شهریور) است. فرض را بر این می گذاریم که هفته ای یکبار آبیاری لازم باشد و لذا در هر آبیاری 300 متر مکعب آب لازم است (هر درخت کمتر از 2 متر مکعب و حدود یک و شش دهم متر مکعب). این میزان معادل 30 حوض پر خواهد شد و بر اساس آبدهی چاه حدوداً 20 ساعت آبیاری لازم می شود. بر اساس سابقه چاه باغ بیشتر از 10 ساعت آبدهی نداشت و بعد 10 ساعت می بایست 2 تا سه روز صبر کنیم تا مخزن زیرزمینی چاه پر شود. بنابراین برای برنامه ریزی آبیاری باغ باید درختان را دو قسمت کنیم و هر هفته روزهای سه شنبه بخش جنوبی (تقریبا 70 درخت) و جمعه بخش شمالی (تقریبا 100 درخت) را به مدت هر کدام 8 تا 12 ساعت آبیاری کنیم.

در صورتی که نخواهیم سیستم آبیاری قطره ای ایجاد کنیم (ظاهرا در باغهای اطراف گرفتگی نازل ها موجب عدم کارایی سیستم شده است.) بهتر است با لوله کشی 1.5 اینچ پی وی سی آب را به سر جنوبی ردیف ها برسانیم. (هر سه ردیف یک خروجی با یک شیلنگ 5 متری برای ردیف های کناری و یک شیلنگ بای پس 30 متری برای ستون 6 به بعد). هر لاین آبیاری با این روش 6 درخت دارد که هر لاین تقریبا 40 دقیقه طول می کشد. جمعاً با احتساب بلوک غربی 30 لاین داریم.

تأسیسات و امکانات

چاه به عمق 23 متر و قطر 120 سانت با چرخ چاه (جهت تعمیرات و سرکشی) و ظرفیت نامی 300 متر مکعب در هفته معادل 20 ساعت.

پمپ داخل چاه 1 اینج با آبدهی 4 لیتر بر ثانیه

حوضچه به ابعاد 3 در 2 و به ارتفاع 1.5 متر با حجم تقریبی 10 مترمکعب

برق تکفاز 16 آمپر روستایی