باغ میوه خانواده یا Family Fruit Garden باغی است که درختان و بوته‌های متنوعی در آن کشت شده است تا میوه ، سبزی و صیفی‌جات و حتی آجیل مورد نیاز یک خانواده را تأمین کند. این باغ، یک باغ تجاری نیست و به گونه‌ای مهندسی شده که محصول مازاد برای فروش نخواهد داشت. ایده این باغ بر اساس طرح اکوسیستم تأمین غذای طبیعی تدوین شده است.
در باغ میوه خانواده همه اعضای خانواده اوقات فراغت خود را به پرورش میوهها و سبزی‌جات و صیفی‌جات مورد نیاز خود و برای مصرف شخصی (نه در حجم تجاری) می‌گذرانند. در این باغ برای پوشش مصرف کل سال انبار – سردخانه متناسب پیش بینی شده است. گلخانه‌ای کوچک نیز برای پرورش خارج فصل از جمله پیشنهادات سرباغ است که در صورت تمکن مالی خانواده می‌تواند در همان باغ ساخته شود.
در اقلیم‌های گوناگون کشور ما حتی ممکن است فصل میوهها متفاوت باشد. مثلا هندوانه چابهار و خوزستان در زمستان هم برداشت می‌شود. در این نوشتار به عنوان نمونه به فصل برداشت و در دسترس بودن میوه تازه در اقلیم شمال کشور اشاره‌ای مختصر شده است.
بسته بندی در باغ میوه خانواده
خلاصه‌ای از مهندسی ظرفیت باغ میوه خانواده
برای دستیابی هر چه بیشتر به اهداف سیستم تأمین غذای طبیعی طراحی دقیق باغ میوه خانواده می‌تواند راهگشا باشد. استفاده از اتمسفر گلخانه ، ارقام متنوع ، انبار و سردخانه کوچک، امکاناتی است که می‌تواند در رسیدن به اهداف خصوصاً پوشش تمام سال بسیار مؤثر باشد.
فصلهای برداشت میوهها و صیفی‌جات در اقلیم شمال
محصولات بهاری:
- گوجه سبز
- سیب قندک
- سیب گلاب بهاری
- توت فرنگی
- گیلاس
- آلبالو
محصولات تابستانی
- هلو و هلو انجیری
- سیب گلاب مرداد (سمیرم)
- شلیل
- زردآلو و قیصی
- آلو (قرمز، شابلون، …)
- پرتقال تابستانی (والنسیا)
- انجیر
- انگور
- گلابی (شاه میوه ، بیروتی)
- خربزه ، گرمک ، ملون ، طالبی (توسبز ، جانا)
- هندوانه
- توت سفید، شاه توت
محصولات پاییزی
- نارنگی
- پرتقال (تامسون، سانگین، واشنگتنی، بیروتی)
- سیب گلاب پاییزی
- سیب دماوندی -لبنانی (قرمز، زرد، فرانسوی)
- سیب گالا
- گریپ فروت
- آلو جنگلی
- لیمو (ترش، شیرین، عمانی)
- کیوی
- نارنج
- خرمالو
- ازگیل ژاپنی
- آووکادو
- گردو
- بادام
- فندق
- پسته
محصولات زمستانی
- سیب سیدعباسی (قرمز تند و کشیده)
- ازگیل جنگلی
- انار دیررس
بر اساس تحلیل بالا در باغ میوه خانواده کرتهای (پلات – Plot) مختلفی طراحی می‌شود و در هر کرت درختان سازگار با هم کشت می‌شود. یک کرت هم به محصولات جالیزی اختصاص می‌یابد.
باید توجه داشت که چون قرار است درختان متفاوت در زمین کشت شود فاصله درختان از هم کمی بیشتر از معمول خواهد بود و لذا باغ میوه خانواده از تراکم کمتری نسبت به سایر باغها یعنی باغهای تجاری برخوردار خواهد بود.
بر اساس برآورد انجام شده در تیم سرباغ، در طول سال، حدود 40 نوع میوه درختی توسط خانوار ایرانی مصرف می‌شود. اگر فرض کنیم که در یک اقلیم 20 نوع از این میوهها را در یک باغ در کنار هم می توان پرورش داد و از هر درخت یک جفت در باغ بکاریم، باغ ما 40 درخت و یک جالیز خواهد داشت.
هر درخت به طور متوسط 16 متر مربع مساحت نیاز دارد و 50 کیلو میوه تولید می‌کند. و اگر فرض کنیم یک جالیز 50 متری هم نیاز داشته باشیم مساحت لازم برای هر خانواده حدود 700 متر خواهد بود.
در این باغ از هر میوه 100 کیلو و در مجموع 2 تن میوه خواهیم داشت که اگر بتوانیم به درستی انبار کنیم می‌توانیم بخش عمده‌ای از نیاز خانواده خود را از این باغ کوچک تأمین کنیم.
توجه داشته باشیم با سرانه حدود 100 کیلو در سال برای مصرف میوه، یک خانواده 5 نفره، 500 کیلو میوه در سال مصرف خواهد کرد. یعنی این باغ کوچک می‌تواند 4 خانواده را تغذیه کند. حال سیستمی شبیه سرباغ و با شکل دادن تعاون 4 خانواده در 4 اقلیم مختلف می‌تواند با 4 باغ به مساحت تقریبی 200 متر اغلب نیازهای آنها را تأمین کند و با تبادل بین گروهی آنها را از خرید از بازار بی نیاز کند.
طبیعی است که سیستم‌هایی نظیر سرباغ می‌تواند با طراحی سیستم انبار در محل، سردخانه مناسب و شیوه مناسب بسته‌بندی و لجستیک گروهی و متناسب ، جوامع کوچک خودکفا را شکل دهد.
منابع:
- مطالعات تیم سرباغ
- سایت خبرگزاری میزان
- زندگی و اقامت سرباغ