برنج  از مهمترین غلات و ماده غذایی جهان به شمار می رود و می توان گفت که در اکثر نقاط جهان به عنوان غذای اصلی استفاده شده و اکثر افراد آن را در وعده های غذایی خود قرار می دهند. در جهان بیش از ۱۰۰۰۰۰ گونه برنج وجود دارد که گونه جاپونیکا (Oryza sativa japonica) ، گونه هندی (sativa indica) از معروف ترین گونه های برنج ها هستند. این گونه های برنج از نظر ابعاد و شکل ظاهری تفاوت هایی با هم دارند برای مثال، دانه برنج هندی باریک و بلند و دانه برنج ژاپنی کوتاه و تپل می باشد.
حدود 5000 سال قبل از میلاد(یعنی بالغ بر 7000سال پیش و بنابر اسنادی 9000 سال پیش) آثار برنج در زندگی انسانها دیده میشود.
باستان شناسان در طی حفاری های خود در هندوستان دریافتند که رشد برنج در این سرزمین به ۴۵۳۰ سال قبل از میلاد بر می گردد و متوجه شدند در ۲۸۰۰ سال قبل از میلاد، برنج در چین اهلی شده و کشت می‌شده است.
امپراطور چینی به نام شن نانگ، متوجه گردید که برنج تا چه اندازه برای مردم او مهم است بنابراین او آغاز کننده جشن هر ساله برای برنج  شد. او در زمان کشت برنج، جشنی بزرگ در کشور بر پا می کرد و اولین فردی بود که خود دانه های برنج را در زمین ها می پاشید تا به مرحله رشد برسند. شبیه این جشن و فستیوال به مرور زمان در اکثر کشورها به وجود آمد.

برنج در ایران

سوابق تاریخی نشان می‌دهد که از قرن اول قبل از میلاد برنج در ایران کشت شده است. برابر شواهدی که در دست است، حدود دو هزار سال پیش در ایران زراعت برنج رواج داشته است. در زمان هخامنشیان نیز کشت آن در ایران متداول بوده است.

بنابر اسنادی، در باره برنج نوشته است که در زمان انوشیروان توسط برزویه طبیب، برنج از هندوستان به ایران آمد . و در نواحی کادوسیان (گیلان و مازندران ) کشت گردید.

در گزارش چینی‌ها از زمان ساسانیان از کشت برنج در نواحی کاشمر، ختن و تاشکند نام برده شده، ولی مورخان در قرون میانه از کشت برنج در نواحی خوزستان، طبرستان، دیلمان و گیلان یاد نموده‌اند. 

امروزه تقریبا در تمام استانها انواع برنج با کیفیت و یا پرمحصول برای مصارف شخصی و یا برای عرضه در بازار، کشت میشود اما بیشترین سهم تولید مربوط به دو استان مازندران 37% و استان گیلان 35% برنج تولیدی کشور میباشد و استانهای خوزستان ، گلستان ، اصفهان، فارس در رتبه های بعدی قرار دارند

به نظر میرسد کشاورزان مناطق مختلف از شمال تا جنوب به کشت انواع برنج اقدام شمال و جنوب مینمایند اما بدلیل حجم کم تولید بعضی از استانها، محصول آنها وارد بازار نشده و کمتر شناخته شده هستند. اما  میتوان عمده کشت برنج استانها را به شرح زیر بیان نمود.

  • استان مازندران:انواع برنج پر کیفیت طارم(محلی، سنگ طارم، دیلمانی، هاشمی…) و برنجهای پرمحصول (شیرودی، فجر، خزر، ندا …)
  • استان گیلان: انواع برنج پر کیفیت طارم،صدری(دم سیاه، دم زرد)، بی‌نام و برنجهای پرمحصول(خزر، آنامه، گیلانه،شیرودی…)
  • استان گلستان: انواع طارم، صدری و پرمحصول بویژه فجرو شیرودی
  • استان اصفهان برنج مرغوب لنجان
  • استان خوزستان: برنج معطر عنبربو.
  • استان فارس: قصر‌الدشتی و عنبربو
  • استان کهکیلویه ‌و ‌بویراحمد و چهارمحال‌ و بختیاری: کوهرنگ و چمپا
  • استان ایلام: عنبربو، گرده و چمپا
  • استان زنجان: طارم ‌هاشمی‌ و علی‌کاظمی‌
  • استان سیستان‌و‌بلوچستان :  شفق ، شیرودی ، ندا و نعمت
  • استان‌های کردستان و کرمانشاه : گرده و شمشیری
  • استان‌های اردبیل و آذربایجان شرقی: برنج صدری
  • استان خراسان‌شمالی و جنوبی: ازمیغان