جغرافیای کشاورزی و باغداری در سرباغ ، محصولاتی را لیست می‌کند که در هر منطقه کشت می‌شود.
استان گلستان
گلستان دشتی وسیع است که در زمان پهلوی با نام گرگان و دشت شناخته می‌شده است. دشت گرگان و کشاورزی در آن از اقلیم‌های متفاوت و متنوع تشکیل شده است. کناره دریای خزر ، دامنه‌های رشته کوه البرز و حاشیه جنگل و کناره‌های رود اترک. میوه‌های منحصر به فرد خودروی جنگلی (انار ترش، ازگیل جنگلی (کندس) ، گلابی جنگلی (خوج) ، تمشک ، ولیک (سیاه یا قرمز) یا زالزالک وحشی ، طوق (تاقوک یا ته یا داغداغان)، پسته یا بنه کوهی) هم به محصولات این استان اضافه می‌شود. گلستان حدود 650 هزار هکتار زمین کشاورزی دارد.
استان گلستان با هفت اقلیم از ۱۳ اقلیم دنیا، از قطب‌های مهم کشاورزی در کشور محسوب می‌شود که اکنون در تولید ۱۵ نوع محصول رتبه های تا پنجم را در کشور دارد.
لیست محصولات عمده کشاورزی استان گلستان:
در ادامه ، مهمترین محصولات کشاورزی و باغداری در گلستان آمده است:
گندم عمده محصول دشت بزرگ گرگان است و اخیراً کلزا نیز در بخشهایی از زمینها جای گندم کشت می‌شود. 10 درصد گندم کشور در گلستان برداشت می‌شود. سال 1401 گلستان با تولید 980 هزار تن در 385 هزار هکتار مزرعه پس از خوزستان رتبه دوم تولید گندم را به خود اختصاص داد.
کیفیت گندم گلستان به باور برخی کارشناسان ، مقام اول کشور را دارد زیرا گلوتن موجود در محصول آن بیشتر از سایر نقاط است. گلوتن؛ پروتئینی است که باعث کش آمدن خمیر و ترد شدن نان با کیفیت بسیار مناسب می‌شود.
محصول دیگری که در گلستان بطور عمده کشت می‌شود باقلاست (Fava Beans or Broad Beans).
توتون هم در بخش زیادی از استان گلستان خصوصاً در منطقه مجاور مازندران و همچنین منطقه قرق (بین گرگان و علی آباد کتول) کشت می‌شود. کارخانه فرآوری توتون و تولید سیگارت هم در منطقه قرق احداث شده‌است.
در سالهایی کمی دورتر پنبه محصول دوم گلستان پس از گندم بود اما امروز تولید آن در این استان به شدت کاهش یافته است. قدیمی‌تر ها یادشان هست که به منطقه گرگان و دشت سرزمین طلای سفید می‌گفتند. 180 هزار هکتار از زمینهای دشت گرگان به کشت پنبه اختصاص داشت و امروز کمتر از 10 هزار هکتار پنبه کاری در گلستان داریم.
کدو حلوایی هم در گلستان به وفور کشت می‌شود و گنبد قطب کدو حلوایی در استان است.
هندوانه سفید در نزدیکی گنبد و خصوصاً حوالی سدهای گلستان 1 و 2 کشت می‌شود. در فروردین ماه وقتی از جاده گنبد کاووس به سمت گچی سو بالا (نزدیک آرامگاه خالد نبی) و از کناره دریاچه سدهای گنبد 1 و 2 می‌گذرید ، مزارع هندوانه که با پلاستیک پوشانده شده است را می‌توانید در دو طرف جاده ببینید.
هندوانه مخصوص تخمه نیز در نزدیکی کلاله کشت می‌شود.
گوجه از محصولات عمده گلستان خصوصاً رامیان و دلند است. در سال کم باران 1400 که هم سطح زیرکشت (2850 هکتار) و هم عملکرد زمینها بسیار پایین بود ، 92000 تن گوجه فرنگی از مزارع گلستان برداشت شد. در گلستان ، برداشت هر ساله از اواخر خرداد شروع شده و تا اواسط مرداد ادامه دارد. در سالهای مساعد کشاورزان گلستان تا 5000 هکتار را زیر کشت گوجه بردند و بیش از 250 هزار تن برداشت کردند.
درختان مرکبات هم وقتی از مازندران به گلستان وارد می‌شویم منظره‌ای چشم‌نواز را در دو سوی جاده برای‌مان ترسیم می‌کند. باغات مرکبات بیشتر در اطراف گرگان ، نوکنده ، بندرگز و بندرترکمن متمرکز هستند.
برنج که بیشتر از رقم صدری و پرمحصول فجر است در اطراف گرگان و در حوزه آبریز گرگانرود کشت می‌شود.
یکی از مهمترین محصولات گلستان ، توت‌فرنگی است که در اطراف رامیان و دلند از 50 سال پیش که آقای ابراهیم علیمردانی توت فرنگی را از کردستان به شفیع آباد آورد ، مرسوم شده است. امروزه حدود 9500 تن توت فرنگی در گلستان تولید می‌شود قطب معروف توت فرنگی در گلستان که سومین استان تولید کننده آن است روستای شفیع آباد بخش فندرسک رامیان ، با آب بندان معروفش است. توت فرنگی در شفیع آباد با دقت زیادی توسط روستاییان کاشت ، داشت و برداشت می‌شود و این دقت طی سالها جزو فرهنگ روستا شده است. 800 هکتار از زمینهای رامیان به کشت توت فرنگی اختصاص دارد و مجموعاً 1000 هکتار از زمینهای استان به کشت این محصول شیرین و خوشمزه اختصاص یافته است.
هلو و شلیل نیز از محصولات عمده گلستان خصوصاً در منطقه رامیان است. 88 هزار تن هلو و شلیل در گلستان تولید می‌شود.
گلستان پنج هزار و ۳۰۰ هکتار باغ زیتون دارد که ارقام محصول زیتون تولیدی در این استان شمالی “کرونایکی، میشن، مانزا، بلیدی، آریسونا، آرییکن، مانزالیا و ملکشاهی” است. در گلستان در حال حاضر بیش از 5000 تن زیتون تولید می‌شود.
عمده باغ‌های زیتون استان گلستان به سبب داشتن شرایط اقلیمی مناسب و زمینهای مستعد در نواحی شرقی و شمالی استان ایجاد شده است.
گلستان با داشتن شرایط اقلیم مناسب و زمینهای مستعد، از قطب‌های مهم تولید زیتون کشور به شمار می‌رود که به گفته مسوولان جهادکشاورزی، ظرفیت ایجاد ۶۰ هزار هکتار باغ زیتون در این استان وجود دارد.
پسته کوهی (پسته قازنقایه) در مزارع طبیعی مراوه تپه به عمل می‌آید. درختان این منطقه قدمتی 800 ساله دارند و بهره‌بردارانی که توسط منابع طبیعی گلستان سازماندهی شده‌اند از آنها نگهداری کرده و محصولات را برداشت می‌کنند. هر درخت تا 70 کیلو محصول می‌دهد. پسته کوهی در عرصه 40،000 هکتار رشد می‌کند و تمرکز آنها در 7،000 هکتار از اراضی گلستان بیشتر است.
منابع:
- گلستان رتبه دوم تولید گندم – سایت خبری ایرنا
- گلستان رتبه سوم تولید هلو و شلیل
- تولید زیتون در گلستان
- میوه‌های وحشی در گلستان
- پسته کوهی مراوه تپه
استان گیلان
آستارا – مهد میوه های جنگلی است. درختانی چون آلو، به، گلابی، گردو، فندق و سیب وحشی و ازگیل جنگلی (کونوس) در جنگلهای آستارا خصوصا در ارتفاعات کوه اسپیناس و نزدیک آبشار لاتون با نام محلی بارزاو دیده می شود.
گیلان پس از مازندران رتبه دوم تولید کیوی را در اختیار دارد. در گیلان چوبر را قطب کیوی استان می‌دانند. چوبر یا چوبار شهری از شرق چسبیده به دریای خزر و از غرب به کوه‌های استان آذربایجان شرقی و تالشان، شهری از توابع شهرستان تالش در استان گیلان ایران است. این شهر در سال ۱۳۸۴ خورشیدی از ادغام پنج روستا تشکیل شد.
برنج گیلان را همه به خوبی می‌شناسند. کشت ارقام صدری و دمسیاه و دم‌زرد در گیلان مرسوم‌تر است.
گیلان رتبه پنجم در تولید مرکبات را دارد و حدود 220 هزار تن مرکبات در سال 1402 (از اوایل آذر تا اواخر دی) برداشت کرد.
منابع:
استان مازندران
استان مازندران قطب مهم کشاورزی کشور است که در تولید بسیاری از محصولات رتبه اول را دارد.
- رتبه اول در تولید مرکبات کشور: سهم 44 درصد از تولید کشور (5/2 میلیون تن در سال)
- رتبه اول در تولید برنج کشور: سهم 39 درصد تولید( 1078 هزار تن)
- رتبه اول در تولید کیوی کشور: سهم 85 درصد از تولید کشور (180 هزار تن کیوی)
- رتبه اول در تولید گل و گیاهان زینتی(درخت و درختچه) کشور: 34 میلیون اصله
- رتبه اول در تولید گل و گیاهان زینتی(آپارتمانی) کشور: 14 میلیون گلدان
- رتبه دوم در تولید سویا در کشور: (180 هزار تن سویا)
- رتبه دوم در تولید توت فرنگی در کشور: (12 هزار تن توت فرنگی)
- رتبه دوم در تولید کلزا در کشور: (31 هزار تن کلزا)
- رتبه دوم در تولید چای در کشور: (4 هزار تن چای)
- رتبه سوم در تولید گل و گیاهان زینتی(شاخه بریده) کشور: 157 میلیون شاخه
- رتبه چهارم در تولید نهال زیتون کشور :تولید 400 هزار اصله
منابع:
استان همدان
سیب زمینی همدان در کشور معروف است اما سیب زمینی بهار در خود همدان طرفداران زیادی دارد. عملکرد سیب زمینی در زمینهای همدان تا 500 تن در هکتار گزارش شده است.
خیار گنج تپه همدان یکی از مرغوبترین محصولات همدان است.
سیر مريانج هم بسیار معروف است.
بهترين آذربه و آويشن ايران در دشت الوند به عمل می‌آید.
هندوانه مهاجران در همدان به شیرینی و خوش عطر و طعم بودن معروف است.
طبیعتاً ملاير را همه به انگور و شيره و كشمش می‌شناسند.
گردوی تويسركان در سراسر کشور شناخته شده است اما خود مردم استان همدان گردوی خاص و کمیاب وهنان (روستایی کوچک نزدیک شهر همدان) را ترجیح می‌دهند.
کدوی همدان هم آنقدر معروف است که ضرب المثل شده است.